Lời nói đầu
Ngay từ buổi bình minh của y học, Hippocrates (460 – 375 trước Công nguyên) đã có mô tả lần đầu tiên về đặt nội khí quản trong cuốn sách “Chuyên luận về khí thở”, là đưa một ống thông vào khí quản dọc theo xương hàm để không khí có thể được bơm vào phổi.
Paracelsus (1493-1541) đã sử dụng “ống thổi” kết nối với một ống được đưa vào miệng bệnh nhân như một thiết bị để thông khí hỗ trợ. Đây được ghi nhận như là hình thức thở máy đầu tiên.
Vesalius (1543) đã thực hiện thông khí thông qua mở khí quản ở lợn. Hook (1667) sử dụng ống thổi qua khí quản ở chó. John Fathergill năm 1744 đã báo cáo một trường hợp thành công trong việc hồi sinh bằng phương pháp miệng – miệng.
Từ cuối những năm 1800 và đầu những năm 1900, các máy thở áp lực âm ra đời, được gọi là “Iron lung”. Các thiết bị này tỏ ra hiệu quả đối với bệnh nhân liệt mạn tính.
Năm 1952, tại Copenhagen, 2722 bệnh nhân bị bại liệt được điều trị, trong đó có 315 bệnh nhân cần hỗ trợ thở máy. Nhiều nguyên tắc của phương thức IPPV đã được xác định trong thời gian này. Đến cuối đại dịch, một vài máy thở áp lực dương đầu tiên đã được chế tạo và đưa vào các bệnh viện.
Từ năm 1960, máy thở bắt đầu được sử dụng phổ biến trong các khoa Cấp cứu – Hồi sức, mở ra kỷ nguyên chăm sóc đặc biệt về hô hấp. Thông khí áp lực dương với việc sử dụng đường thở nhân tạo đã hoàn toàn thay thế công nghệ áp lực âm vốn cồng kềnh và kém hiệu quả.
Từ những chiếc máy thở ban đầu cho đến nay, nhiều thế hệ máy thở đã ra đời, mỗi thế hệ đều có những đặc tính khác biệt. Sự tiến bộ trong thiết kế máy thở đã thúc đẩy sự phát triển của kỹ thuật thở máy và định hình xu hướng trong tương lai. Với sự tích hợp công nghệ phần mềm tiên tiến, nhiều thế hệ máy thở thông minh đã ra đời, ngày càng phù hợp hơn với bệnh nhân Cấp cứu – Hồi sức nặng, bao gồm cả thông khí nhân tạo xâm nhập và không xâm nhập. Việc kiểm soát và quản lý máy thở sẽ được đưa vào hệ thống, các thông số về bệnh nhân sẽ được trình bày rõ ràng, thay vì các bảng dữ liệu phức tạp. Hệ thống báo động và tự kiểm soát sẽ giúp máy thở thực sự thông minh.
Theo kết quả thống kê sơ bộ, tại nước ta, nhiều loại máy thở hiện đại đã được trang bị cho các bệnh viện, tuy nhiên, một số cơ sở y tế vẫn chưa triển khai được thở máy hoặc tỷ lệ sử dụng còn thấp do thiếu tài liệu và chương trình đào tạo chuyên sâu.
Tiếp nối thành công của cuốn sách: “Những vấn đề cơ bản trong thông khí nhân tạo” đã được bạn đọc nhiệt tình đón nhận và tái bản nhiều lần, chúng tôi nhận thấy nhu cầu cấp thiết về một tài liệu thở máy cập nhật và chuyên sâu hơn.
Cuốn sách “Mechanical Ventilation – Physiology and Practice” của tác giả John W. Kreit, do nhà xuất bản OXFORD University Press phát hành, là một tài liệu quý, phù hợp với thực tiễn lâm sàng hiện nay. Nội dung sách cân bằng giữa lý thuyết và thực hành, rất hữu ích cho các bác sĩ trong hệ thống Cấp cứu – Hồi sức tại Việt Nam. Trong quá trình biên dịch sang tiếng Việt, tập thể biên dịch đã nỗ lực hết mình để mang đến một bản dịch chất lượng nhất. Đặc biệt, phần từ viết tắt trong sách cũng là cơ sở quan trọng cho việc thống nhất thuật ngữ thở máy trong lĩnh vực này.
Với hơn 20 năm triển khai kỹ thuật thở máy, Khoa Cấp cứu A9 đã đạt được nhiều thành tựu và cũng đối mặt không ít khó khăn. Chúng tôi mong muốn chia sẻ những kinh nghiệm này với đồng nghiệp trong hệ thống Cấp cứu – Hồi sức, và vì lý do đó, đã quyết định mua bản quyền chuyển ngữ cuốn sách này.
Cuốn sách gồm 3 phần, do tác giả John W. Kreit – chuyên gia hàng đầu về thở máy trong lâm sàng – biên soạn. Chúng tôi đặc biệt ấn tượng với trường phái Hồi sức – Cấp cứu Pittsburgh cùng các giáo sư danh tiếng như Peter Safar,…
Đây là tài liệu hướng dẫn thở máy trong thực hành lâm sàng, tập hợp đầy đủ các kiến thức quan trọng như cơ học phổi, sinh lý hô hấp, tương tác tim – phổi trong thở máy. Phần giới thiệu về máy thở, các mode thở, kiểu thở hiện đại, hệ thống báo động và cách xử trí đều mang tính lý thuyết và thực hành cao. Phần điều trị đưa ra hướng dẫn cụ thể về thực hành thở máy, theo dõi bệnh nhân, thông khí không xâm nhập, và cai thở máy — tất cả đều rất thiết thực cho lâm sàng.
Chúng tôi hiểu rằng thở máy là vấn đề phức tạp, là thách thức lớn cho hệ thống Cấp cứu – Hồi sức hiện tại và tương lai. Vì vậy, cuốn sách được trình bày rõ ràng, dễ đọc, dễ hiểu, nhằm hỗ trợ các bác sĩ nhanh chóng nắm bắt kỹ thuật và áp dụng hiệu quả trong thực tế.
Nhân dịp hoàn thành cuốn sách này, chúng tôi xin trân trọng cảm ơn các chuyên gia trong ban biên tập đã làm việc tận tâm để đảm bảo chất lượng tốt nhất. Chúng tôi cũng chân thành cảm ơn GS. Vũ Văn Đính đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu cho bản thảo. Đặc biệt, xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Thị Xuyên — Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế — đã luôn quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của hệ thống Cấp cứu và đã viết lời giới thiệu cho cuốn sách.
Cuối cùng, chúng tôi xin cảm ơn tất cả người bệnh — những người đã trở thành động lực để chúng tôi không ngừng cố gắng vì sự tiến bộ của chuyên ngành Cấp cứu – Hồi sức hiện đại.
Dù đã rất nỗ lực, nhóm biên dịch khó tránh khỏi thiếu sót, kính mong bạn đọc góp ý để những lần tái bản sau hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng giới thiệu cùng đồng nghiệp và bạn đọc.
Nhóm tác giả
